Het werkterrein
Otorhinolaryngologie, meestal afgekort tot ORL, is het medisch specialisme dat zich bezighoudt met het onderzoek en de behandeling van aandoeningen van keel, neus en oren. De otorhinolaryngologie houdt zich ook bezig met afwijkingen in het hoofd- en halsgebied zoals gezwellen in de hals, in de speekselklieren en afwijkingen van de slokdarm. Typische behandelingen op het gebied van de otorhinolaryngologie zijn het zogeheten knippen van keel- en/of neusamandelen of het plaatsen van trommelvliesbuisjes. Er bestaat een nauwe samenwerking met logopedisten en audiologen. In Nederland wordt deze discipline meestal KNO-heelkunde genoemd, in Vlaanderen NKO-heelkunde. Eigenlijk zou de NKO-arts beter chirurg voor keel, neus, oren en overige hoofd-hals aandoeningen heten. Daarmee wordt aangegeven dat ook de grotere operaties van dit deel van het lichaam door deze medisch specialist zelf worden uitgevoerd. De NKO-arts heeft daarnaast ook ervaring in de plastische aangezichtschirurgie, zowel reconstructief als cosmetisch.
Grofweg besteedt de NKO-arts 75% van zijn tijd aan consultatie houden en 25% aan het doen van ingrepen, zoals opereren en poliklinische behandelingen.
Keel
Behalve de meer bekende operaties als het verwijderen van neus- en keelamandelen verwijderen en het verlengen van een te korte tongriempje, doet de NKO-arts ook minder bekende ingrepen. De operatie van het zachte gehemelte om het snurken te verminderen en de behandeling van gezwellen in de mond en de speekselklieren zijn daar voorbeelden van. Heesheid, meestal veroorzaakt door afwijkingen aan de stembanden, zullen in een aantal gevallen operatief behandeld worden. Vaak echter kan worden volstaan met het geven van stemadviezen of het voorschrijven van een logopedische behandeling. Het opsporen en behandelen van kwaadaardigheden in de mond- en keelholte behoren ook tot het terrein van de NKO-arts. In het beginstadium zijn deze aandoeningen vaak goed te behandelen met bestraling en soms met medicijnen. In een verder gevorderd stadium kan een operatie noodzakelijk zijn. De NKO-arts zal deze operatie, soms in samenwerking met artsen uit andere specialismen, uitvoeren.
Neus
Behalve de operatieve behandeling van neusverstoppingsklachten door een scheef neustussenschot en vergrote neusschelpen worden door de NKO-arts ook operaties uitgevoerd aan de neusbijholten. Met moderne technieken is het mogelijk om de neusbijholten via de neusopening te behandelen. Op deze manier kunnen afwijkingen als sinuspoliepen en neusbijholte-ontstekingen (een veel voorkomende oorzaak van hoofdpijn) worden weggenomen. Verreweg de meeste operatieve correcties aan de inwendige en uitwendige neus, inclusief de neuspunt, worden door de NKO-arts uitgevoerd. Dit komt, omdat er samenhang bestaat tussen de vorm en de functie van de neus. Veel afwijkingen van de vorm van de neus worden veroorzaakt door inwendige afwijkingen en gaan gepaard met stoornissen in de functie.
Een andere vorm van functiestoornissen van de neus wordt veroorzaakt door allergie (overgevoeligheid). De NKO-arts onderzoekt en behandelt de klachten die worden veroorzaakt door allergie van de bovenste luchtwegen.
Oren
Wat het oor betreft verricht de NKO-arts niet alleen correcties van de oorschelp (afstaande oren), maar worden vooral ook aandoeningen van de gehoorgang, het trommelvlies en het middenoor behandeld. Deze afwijkingen, die vaak de oorzaak zijn van ontstekingen, slechthorendheid, oorsuizen of evenwichtsstoornissen, worden uitgevoerd met behulp van een operatiemicroscoop. Een operatieve behandeling in het binnenoor is tegenwoordig ook mogelijk met een cochleair implantaat. Voor ouderdomsslechthorendheid kan de NKO-arts een hoortoestel aanpassen.
Hals
Gezwellen in het bovenste deel van de hals, zowel goedaardig als kwaadaardig, worden veelal veroorzaakt door afwijkingen aan de mond, keel of neus. De NKO-arts kan deze afwijkingen met zijn onderzoek betrekkelijk eenvoudig en snel herkennen. Hij voert niet alleen dit onderzoek uit, maar neemt ook de behandeling van dergelijke gezwellen voor zijn rekening. Hetzelfde geldt voor slikklachten die veroorzaakt worden door afwijkingen in het bovenste deel van de slokdarm.
Plastische aangezichtschirurgie
De NKO-arts verricht operaties aan zowel de vorm als de functie van de neus. Daarnaast is de NKO betrokken bij de chirurgische behandeling van aangezichtsverlamming, gespleten verhemelte en gezwellen in het gelaat.
De wetenschappelijke vereniging organiseert nationale congressen en cursussen ten behoeve van de bij- en nascholing van NKO-artsen.